historia

Historia gospodarki polskiej części Łużyc

Jak donosi witryna „Oberlausitz”: Po roku 1945 położone tereny Górnych Łużyc na wschód od Nysy Łużyckiej po Kwisę znalazły się pod polską administracją. Taki stan rzeczy ustalony został prawnie ostatecznie między obydwoma państwami w 1950 r. Układem Zgorzeleckim wzgl. Polsko-Niemieckim traktatem granicznym w 1990 r.”. Po stronie niemieckiej utworzono jednostkę administracyjną „dolnośląski powiat Górnych Łużyc”. Po Polskiej stronie Łużyc powstała „Grupa Łużycka”. Jej działania opisuje ten tekst:

   Łużyce Wschodnie rozciągające się między Nysą a Bobrem, od wieków zamieszkałe przez Serbołużyczan, są krainą bardzo ciekawą pod względem historycznym. Polityczna mapa Łużyc tworzyła na przestrzeni wieków najbardziej skomplikowaną mozaikę jaką można wymyśleć w tej części starego kontynentu. Były to ziemie pod władztwem królów polskich, piastowskich książąt śląskich, monarchów czeskich i węgierskich, margrabiów saskich i brandenburskich, królów pruskich i cesarzy niemieckich. Zamieszkiwali ją Serbowie łużyccy, Polacy, Czesi i Niemcy. Dokument cesarski z 1 maja 1000 roku wymienia osadę Niemczę, dziś Polanowice, jako miejscowość zasiedloną przez plemiona łużyckie.

W roku 1002 Bolesław I Chrobry przyłączył Łużyce do Polski, co zostało uznane w zawartym pokoju w Budziszynie (1018). Już w 1031 roku ponownie dostały się pod wpływy niemieckie i weszły w skład Marchii Miśnieńskiej. Od tego zresztą czasu Łużyce już nigdy nie były częścią państwa polskiego. Ziemie obecnego obszaru „Grupy Łużyckiej” w swojej historii przechodziły szereg dramatycznych chwil. Wojny napoleońskie, wojna trzydziestoletnia i inne, regularnie powodowały zniszczenia i wyludnienia całych osad.

Era industrialna, jaka nastąpiła na przełomie XVII i XIX wieku, pozwoliła na szybki rozwój przemysłu w tym okręgu. Powstała duża sieć zakładów włókienniczych, głównie na terenach Lubska i Jasienia. W szybkim tempie rozwinął się przemysł maszynowy ceramiczny, zastępując mało wydajne manufaktury. Duże pokłady surowca niezbędnego do produkcji cegieł, dachówek, kafli, materiałów ogniotrwałych, dały możliwości rozwoju na większą skalę. Cegielnie w Tuplicach, Chwaliszowicach, Jasieniu, Mierkowie, Łęknicy i Lubsku, dawały zatrudnienie sporej rzeszy mieszkańców i utrzymanie ich rodzinom.

Trudno nie wspomnieć o kopalniach węgla brunatnego, dających surowiec zamieniany na energię elektryczną w Czaplach, Żarkach i Łęknicy, a także hutach szkła w Łęknicy, Trzebielu i Tuplicach, gdzie specjalizowano się w szkłach okiennych, butelkach, słojach i obecnie w szybach samochodowych. Wszystko to tworzyło dobrze rozwiniętą infrastrukturę połączoną bardzo gęstą siecią kolejową i drogową. Kopalnie odkrywkowe pozostawiły po sobie liczne ślady w postaci wyrobisk wypełnionych wodą, stanowiących dziś regionalną osobliwość o krajobrazowym i turystycznym charakterze.

Powiat żarski, w ramach którego znajdują się gminy, dziś należące do LGD, został utworzony w marcu 1945 r. i został administracyjnie przydzielony do Okręgu Pomorza Zachodniego. W lipcu 1945 r. w ramach nowego podziału administracyjnego kraju, powiat żarski stał się częścią Dolnego Śląska i do chwili powstania województwa zielonogórskiego, czyli do czerwca 1950 r., podlegał administracyjnie do Wrocławia. W latach 1945-1946 Brody, Trzebiel i Zasieki utraciły prawa miejskie z uwagi na brak możliwości odbudowy przemysłu oraz małą ilość mieszkańców. Także brak zasobów mieszkalnych ograniczał rozwój tych miejscowości. Spowodowane było to tzw. „planem odzysku cegieł”, z powodu którego znikło z powierzchni miasto Zasieki i centrum Trzebiela. Kolejne zmiany administracyjne miały miejsce dopiero w roku 1954, kiedy powstały powiaty lubski i gubiński. Reforma administracji z 1990 roku przywróciła miastu Żary rolę powiatu.

Po 1945 r. na terenach dzisiejszego powiatu żarskiego wytworzył się swoisty konglomerat kulturowy. Ludność osadniczą stanowili przede wszystkim repatrianci z Rzeszowszczyzny, a więc terenów typowo rolniczych oraz osadnicy wojskowi zasiedlający całe wiejskie osiedla, np. Górzynie w gminie Lubsko i Białków w gminie Jasień. Procesy asymilacji osadników są bez wątpienia cennym źródłem informacji dla badaczy dziejów, jak również socjologów. Pierwsi Polacy, jacy pojawili się na obszarze dzisiejszej LGD, byli byłymi robotnikami przymusowymi, którzy powracali z Niemiec. W ten sposób zasiedlono częściowo m.in. wsie: Nowe Czaple, Buczyna, Dębinka. Systematycznie i stosunkowo szybko zaludniały się większe miejscowości, gdzie znajdował się rozwinięty przemysł. Przejście z rolnictwa do przemysłu było dla wielu mieszkańców tej ziemi trudnym momentem. Przez ponad pół wieku kształtował się ich nowy wizerunek. Kolejne pokolenie urodzonych tu ludzi twardo stąpa po swojej małej ojczyźnie.

Trudnym momentem dla osiedlonych na tym obszarze było dostosowanie się do nowych wyzwań, które nastały z chwilą transformacji ustrojowych w latach 90-tych XX wieku oraz likwidacji kluczowych gałęzi przemysłu lekkiego w gminach należących dziś do „Grupy Łużyckiej”. Zlikwidowane zostały cegielnie w Tuplicach, Chwaliszowicach, Lubsku i Jasieniu. Upadły fabryki przemysły tekstylnego. Bolesnym i często traumatycznym przeżyciem dla mieszkańców wsi, była likwidacja PGR-ów, często jedynego pracodawcy na danym terenie, dającym jakiekolwiek umocowanie społeczne. Transformacja ustrojowa i gospodarcza otworzyła też przed społecznościami lokalnymi nowe możliwości i szanse rozwoju. Dobrym przykładem tych przemian stali się mieszkańcy przygranicznej Łęknicy. Dzięki zaistniałym okolicznościom mieszkańcy dosłownie „wzięli sprawy w swoje ręce”.

(za witryną „Grupy Łużyckiej”): http://www.grupaluzycka.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=76&Itemid=79&lang=pl

By admin